ΣΠΑΣΜΕΝΕΣ ΨΥΧΕΣ [Νίκου Καζαντζάκη, Εκδόσεις Καζαντζάκη]

ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΒΙΒΛΙΟΥ

Το 1908 στο Παρίσι ο ?τότε 25χρονος μεταπτυχιακός εκεί φοιτητής? Νίκος Καζαντζάκης έγραψε το πρώτο μυθιστόρημά του: ΣΠΑΣΜΕΝΕΣ ΨΥΧΕΣ, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Ο Νουμάς στην Αθήνα σε 24 συνέχειες, το 1909-1910. Οι πρωταγωνιστές του μυθιστορήματος (ο ιδεολόγος, αλλά και χιμαιρικός, φοιτητής Ορέστης, η αφοσιωμένη και εύθραυστη φίλη του Χρυσούλα και ο αιθεροβάμων, προγονόπληκτος καθηγητής Γοργίας) «σπάνε» κατά την οδυνηρή επαφή τους με την πραγματικότητα. Η μόνη αλώβητη από υπαρξιακά και άλλα διλήμματα είναι η σαγηνευτική και μοιραία Νόρα.

Τώρα οι ΣΠΑΣΜΕΝΕΣ ΨΥΧΕΣ κυκλοφορούν για πρώτη φορά σε βιβλίο, πλήρεις και σχολιασμένες, με Πρόλογο του Εκδότη-Επιμελητή Δρος ΠΑΤΡΟΚΛΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ, Εισαγωγή του Καθηγητή Νεοελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και βραβευμένου λογοτέχνη και κριτικού ΒΑΓΓΕΛΗ ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΥ, αλλά και με άρθρο του ίδιου του ΝΙΚΟΥ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ, όπου απαντά σε αντιδράσεις που προκάλεσε η δημοσίευση των πρώτων συνεχειών των Σπασμένων Ψυχών, εκθέτει το σκεπτικό και τις προθέσεις του, ακόμη και πτυχές της ζωής των Ελλήνων φοιτητών στο Παρίσι. Το εντυπωσιακότατο πλέγμα της παρουσίας των Γραμμάτων και των Τεχνών στο μυθιστόρημα ξετυλίγεται στα εκτενή ΠΑΡΑΘΕΜΑΤΑ της έκδοσης. Περιλαμβάνεται, επίσης, σπάνια φωτογραφία του Νίκου Καζαντζάκη από το Παρίσι, τον καιρό που έγραφε τις Σπασμένες Ψυχές, στήλες από δημοσιεύσεις των συνεχειών του μυθιστορήματος στον Νουμά και δύο χειρόγραφα του συγγραφέα.

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΜΟΥ

Το πρώτο μυθιστόρημα του ανυπέρβλητου Νίκου Καζαντζάκη ΣΠΑΣΜΕΝΕΣ ΨΥΧΕΣ είναι ένα εξαιρετικό μυθιστόρημα, η σημασία του οποίου βρίσκεται κυρίως στα πρόσωπα των ηρώων του. Μέσα από την δράση των ηρώων τούτων αλλά και τις αντιδράσεις τους σε γεγονότα πόυ τους επηρεάζουν ο συγγραφέας αποκαλύπτει ένα άρτιο πολυδιάστατο ψυχογράφημα.

Πέρα από την κοινωνική του διάσταση, μια και αναφέρεται στις ανθρώπινες σχέσεις πλάθοντας αριστοτεχνικά και το κοινωνικό φόντο του Παρισιού εκείνης της εποχής -ο μυθιστορηματικός χρόνος είναι ασαφής-,  οι ΣΠΑΣΜΕΝΕΣ ΨΥΧΕΣ έχουν και θεολογική αλλά και φιλοσοφική διάσταση θίγοντας έννοιες σημαντικές όπως ο νεανικός απόλυτος έρωτας, η επανάσταση του πνεύματος, ο αγώνας επιβίωσης αλλά και η ψυχική ελευθερία που αποζητά ο κεντρικός ήρωας απαλλαγμένος από οποιαδήποτε συναισθηματική πρόληψη και ψυχολογική προκατάληψη.

Ο κεντρικός ήρωας, ο Ορέστης Αστεριάδης είναι ένας αντισυμβατικός νεαρός φοιτητής ο οποίος προσπαθεί να ξεφύγει από τα καλούπια και τα στερεότυπα της εποχής και να θέσει κανούρια γερά θεμέλια μιας νέας μεγάλης ιδέας που σκοπό έχει να αλλάξει τον κόσμο. Στην προσπάθεια του αυτή πέφτει επάνω σε μικροαστικά τείχη που τον εμποδίζουν να κάνει το όνειρό του πραγματικότητα οδηγώντας τον σε πράξεις που αντιφάσκουν με την ιδεολογία του και το καλόν του χαρακτήρα του.

Συνοδοιπόροι του η Χρυσούλα, μια κοπέλα αδύναμη και εύθραυστη, αθεράπευτα ερωτευμένη με τον Ορέστη. Η πίστη και η δυνατή αγάπη αυτής της ηρωίδας, μπορούν να συγκινήσουν και τον πιο σκληρό αναγνώστη. Χαρακτηριστικά της η ήρεμη μορφή της αλλά και η καρτερικότητά της. Μια ηρωίδα χωρίς απαιτήσεις, με ήρεμη και παθητική πολλές φορές στάση σε μια σελίδα βγάζει ένα χείμαρρο συναισθημάτων και εξομολογείται έναν δυνατό έρωτα και τελικά απαιτεί αυτό που ζητά η καρδιά της.

Επίσης ο Γοργίας ένας προγονόπληκτος καθηγητής, ο οποίος πιθανώς να είναι κρυφά ερωτευμένος με τη Χρυσούλα. Ίσως να συμβολίζει τον πραγματικά ιδεολόγο άνθρωπο, που ξεφεύγει από τα στερεότυπα της εποχής και της αντικειμενικής γνώσης και εκφράζεται μέσω της φιλοσοφίας και της αρχαίας ελληνικής κουλτούρας.

Ο Νίκος Καζαντζάκης στις ΣΠΑΣΜΕΝΕΣ ΨΥΧΕΣ, αναδεικνύοντας την προσωπική λογοτεχνική του ταυτότητα, σχολίασε με ρεαλισμό το κοινωνικό γίγνεσθαι της εποχής. Μιας εποχής που λογικά υπήρχε μια νεολαία ευφησυχασμένη και σπάταλη, σπαταλώντας φαιά ουσία για πράγματα που ο ήρωας και κατ'επέκταση ο συγγραφέας θεωρούσαν ανούσια. Επίσης, κατάφερε να αποδώσει τον δυνατό έρωτα της Χρυσούλας για τον Ορέστη με τόσο συναισθηματισμό και τόσο αισθαντικά λόγια που δύσκολα θα άφηνε ασυγκίνητο και τον πιο απαιτητικό αναγνώστη. Τέλος, οι φιλοσοφικές σκέψεις αλλά και οι ιδεολογικές τοποθετήσεις των ηρώων αλλά και οι πνευματικές ιδέες τους κατατάσσουν το μυθιστόρημα στα αριστουργήματα της κλασσικής λογοτεχνίας. 

Πρόκειται για ένα δραματικό έργο, στις τελευταίες σειρές του θα βρείτε ένα πολύ σημαντικό μάθημα ζωής. Σπεύστε να το αποκτήσετε, ένα πραγματικό κόσμημα στη βιβλιοθήκη σας.

Ελευθέριος Α. Μανδαλιανός